بررسی صفت طول غلاف در جمعیت f3 کلزا (brassica napus l.) جهت اصلاح ارقام پر محصول با استفاده از مارکر مولکولی rapd

عملکرد دانه یک صفت پلی ژنیک است که انتخاب مستقیم برای اصلاح آن چندان موثر نخواهد بود و تنها انتخاب بر روی اجزاء آن می تواند مفید واقع گردد. طول غلاف یا خورجین یکی از اجزاء موثر بر عملکرد کلزا می باشد که با انتخاب این صفت بطور غیر مستقیم می توان نسبت به افزایش عملکرد و به تبع آن افزایش عملکرد روغن دست یافت. ارقامی با غلاف های بلندتر به طور عمومی و معنی داری محصول بیشتری نسبت به ارقام با غلاف کوتاه تر دارند. اطلاع از نحوه کنترل ژنتیکی صفت طول غلاف به منظور انتخاب روش اصلاحی و استراتژی مناسب آن از اهمیت ویژه ای برخوردار می باشد. یکی از مناسبترین روش های بررسی اثرات ژنی روش تجزیه میانگین نسل ها است. نشانگرهای مولکولی نیز ابزار قدرتمندی را در جهت انتخاب صحیح دراختیار قرار داده و می توانند اصلاح ارقام با طول غلاف بلند را تسریع بخشند. در این تحقیق به منظور شناسایی نحوه توارث صفت طول غلاف از روش تجزیه میانگین نسل های والدینی،f1، f2 و f3 بر طبق مدل 5 پارامتری استفاده شد. از سویی دیگر مفید بودن پرایمرهایی از مارکر مولکولی rapd که همبسته با صفت طول غلاف شناخته شده بودند، مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از این تحقیق حاکی از آن است که صفت طول غلاف بلند در کلزا توسط اثرات غالبیت ژن ها کنترل می شود و اثرات متقابلِ غالبیت در غالبیت نیز در توارث آن موثر می باشد. طول غلاف دارای درجه غالبیت بالاتر از یک و توارث پذیری عمومی بالا می باشد که هر دوی این عوامل تأثیر اثرات غالبیت ژن در کنترل صفت طول غلاف را تأکید می کنند. این نتایج بیان می کند که گزینش فنوتیپی و انتخاب در نسل های اولیه به منظور اصلاح این صفت مفید نخواهد بود و نمی تواند صفت مورد نظر را در نسل های بعدی تثبیت نماید، بلکه به منظور اصلاح این صفت می باید به انجام هیبریداسیون بین رقم های برتر از نظر این صفت مبادرت ورزید و بعد از دست یابی به جمعیت هتروزیگوت در نسل هایِ بعد از تلاقی، اقدام به گزینش نمود با توجه به این امر به منظور دستیابی سریعتر به لاین هایی با طول غلاف بلندتر، انتخاب به کمک مارکرهای مولکولی کمک شایانی را به اصلاح این صفت خواهد نمود. سه مارکر rapd (ubc_83، ubc_43 و ubc_248 ) همبسته با صفت طول غلاف بلند بوده و از این سه مارکر می توان در برنامه های اصلاحی جهت شناسایی ارقام و لاین هایی با طول غلاف بلند استفاده نمود.